Ondanks internationale sancties vanwege de inval in Oekraïne, het vertrek van buitenlandse ketens als gevolg van diezelfde oorlog en hoge inflatiecijfers toont de Russische hotellerie zich veerkrachtig: door gebrek aan buitenlandse opties is de binnenlandse vraag sterk gestegen en internationale bezoekers weten het land steeds beter te vinden. Een nijpend personeelstekort zorgt echter voor complicaties.
Internationale bezoekersstromen vanuit de Verenigde Staten en de Europese Unie richting Rusland zijn sinds de start van de invasie in februari 2022 vrijwel opgedroogd. De maatregelen hebben echter ook een ander gevolg: volgens cijfers van CoStar reisden in 2019 nog acht miljoen Russen naar de Schengenzone. In 2024 was dit aantal afgenomen naar 140.000, met veel Russen die ervoor kiezen vakanties in eigen land door te brengen. Deze sterke stijging van de binnenlandse vraag, en meer bezoekers uit andere delen van de wereld, hebben tot een toename van het aantal overnachtingen geleid.
In Moskou steeg de bezettingsgraad van hotels die zijn aangesloten bij een merk in de eerste drie kwartalen van vorig jaar met 7,4 procent naar 75 procent, terwijl ook de ADR met 42,7 procent toenam en de RevPAR steeg met 53,3 procent. Sint-Petersburg laat een soortgelijk beeld zien met een stijging in de bezettingsgraad van 10,5 procent naar 60,7 procent en toenames in de ADR (52 procent) en RevPAR (68,1 procent).
Een deel van deze stijging is terug te leiden naar het toegenomen aantal buitenlandse bezoekers. De Russische regerering zette voor 2024 in op een totaal van 5 miljoen internationale bezoekers en hoewel dit aantal niet gehaald is, lag het aantal buitenlandse bezoekers in de eerste helft van vorig jaar al hoger dan het totaal van 2023, toen 1,8 miljoen buitenlanders naar Rusland trokken. Het land richt zich daarbij, met name in het hogere segment, nadrukkelijk op herkomstoorden als China, Iran en Saudi-Arabië.
Complicaties
Om deze ambitieuze plannen waar te maken en een hoog serviceniveau te kunnen bieden, zijn de Russische hotels afhankelijk van voldoende, kwalitatief hoogstaand personeel. De oorlog in Oekraïne bemoeilijkt het werven van personeel echter op een aantal manieren. In de eerste maanden na de Russische inval vertrokken de buitenlandse ketens uit het land en zij namen veel ervaren, internationaal geschoold hotelpersoneel met zich mee. Een deel van het potentiële personeelsbestand voor hotels vecht verder momenteel aan het front, is gesneuveld of gewond geraakt. In totaal gaat het om ruim een miljoen mensen die op dit moment in Oekraïne zijn gelegerd, of gesneuveld zijn, of gewond teruggekeerd zijn naar Rusland. De mensen die als soldaat naar Oekraïne gaan, komen bovendien grotendeels uit de leeftijdsgroep van 19 tot 40 jaar oud, eveneens de meest gewilde cohort voor hotelpersoneel.
Zelfs wanneer potentiële arbeidskrachten niet actief bij het strijdgewoel betrokken zijn, heeft de oorlog impact. De defensie-industrie is na de inval enorm opgeschaald en om voldoende personeel te werven voor deze functies, liggen de salarissen op een veel hoger niveau dan in andere sectoren. De Russische recruiter Superjob schat in dat militaire koeriers in Moskou 200.000 roebel, bijna 2.200 euro, per maand kunnen verdienen en ook andere banen in de defensie-industrie zijn goedbetaald. Hoteliers hebben in de afgelopen jaren de lonen al moeten verhogen om competitief te blijven, maar zij kunnen op dit moment nog geen 50 procent van dit bedrag bieden. Marianna Neumann, general director van het Dom Boutique Hotel in Sint-Petersburg, is een van de hoteliers die hiermee te maken heeft: “Het personeelstekort vormt op dit moment de grootste uitdaging en de salariseisen stijgen exponentieel. Veel jonge mensen kiezen, in plaats van functies als kamermeisjes, obers of koks in de hotellerie of service-industrie, voor een baan als koerier”, vertelt zij aan CoStar.
Naar schatting van de onafhankelijke nieuwswebsite Meduza hebben in 2023 en de eerste helft van 2024 600.000 mensen een baan in de defensie-industrie geaccepteerd. Daarnaast hebben zo’n half miljoen mensen Rusland sinds de start van de oorlog verlaten en heeft ook het strenge optreden tegen (arbeids)migranten sinds de inval in Oekraïne en de grote terroristische aanslag op de Crocus City Hall in maart vorig jaar, waarbij 145 mensen omkwamen, zijn weerslag op het aantal beschikbare arbeidskrachten. Veel laaggeschoold werk wordt in Rusland gedaan door arbeidsmigranten uit landen als Armenië, Azerbeidzjan, Belarus, Kazachstan, Kyrgyzstan, Moldavië, Tadzjikistan en Oezbekistan. In 2023 trokken zo’n 560 duizend arbeidsmigranten naar Rusland, 23 procent minder dan het jaar ervoor en het laagste aantal sinds 2013. Per 1 september vorig jaar stonden zo’n 6,2 miljoen arbeidsmigranten geregistreerd in de database van het Ministerie van Binnenlandse Zaken, tegenover 8,5 miljoen in 2023.
Demografische neergang
Deze bemoeilijkende factoren op de arbeidsmarkt worden versterkt door demografische trends. Vanwege het chaotische verloop van de jaren ’90 en de eerste jaren van deze eeuw, door onder meer het uiteenvallen van de Sovjet-Unie en politieke instabiliteit, halveerde het geboortecijfer in die periode ten opzichte van de decennia daarvoor. Hierdoor betreden dit decennium minder mensen de arbeidsmarkt en dit probleem zal de komende tien jaar nog zijn weerslag hebben op de Russische economie. In 2021 werd al aan de bel getrokken door het Instituut voor Economie van de Russische Academie van Wetenschappen met de mededeling dat er een tekort was van 2,2 miljoen arbeidskrachten en in 2023 was dit tekort opgelopen tot 4,8 miljoen.
Dmitry Sergienkov, CEO van vacaturewebsite HeadHunter, stelde in september vorig jaar in gesprek met Kommersant dat de Russische arbeidspopulatie over de afgelopen twee jaar met een miljoen mensen is afgenomen. De meest getroffen, en meest gewilde, leeftijdsgroep (19-40 jaar) is zelfs met twee miljoen arbeidskrachten gekrompen. De verwachting is dat dit probleem blijft aanhouden tot minstens halverwege de jaren 2030, als de huidige 10- en 12-jarigen de arbeidsmarkt betreden. Zij zijn juist geboren in de jaren met de hoogste geboortecijfers uit de Russische geschiedenis, waardoor er tegen die tijd een grote groep arbeidskrachten beschikbaar komt.
Tot die tijd zullen Russische hoteliers creatief moeten zijn om de gevolgen van het personeelstekort zo goed mogelijk te beteugelen. Olga Kiseleva, general director van het eveneens in Sint-Petersburg gelegen Admiralteyskaya Hotel, ziet dat collega’s hier op verschillende manieren mee omgaan: “Het arbeidstekort is bijna catastrofaal. Hotels zijn haastig bezig om zich aan te passen. Om het personeelstekort te compenseren, introduceren zij ‘motiverende trucjes’ waarbij verschillende bonussen worden geboden, waaronder geldsommen wanneer gasten af zien van housekeeping.”
Blijf op de hoogte!
Twee keer per week het actuele en relevante hotelnieuws in uw mailbox? Registreer hier voor onze digitale nieuwsbrief en blijf op de hoogte.
